خودنگاره یا سلف‌پرتره، یکی از جذاب‌ترین و پیچیده‌ترین ژانرها در تاریخ هنر، از قضا کمتر مورد بررسی قرار گرفته است. خودنگاره را می‌توان بیوگرافی تصویری هنرمند و روزنی به خلوت او دانست: چهره‌ای که در پس آن ذهنیات و عواطف عمیق هنرمند ما را هدف گرفته است. بخش مهمی از آنچه امروز از روحیات، انتخاب‌ها، و زندگی هنرمندان پیشین می‌دانیم، از خودنگاره‌ها به دست آمده است.

در ادوار گذشته «چهره» هسته و ذات خودنگاره بود، به‌خصوص چشم‌ها که «آینۀ روح» دانسته می‌شوند. به سبب قابلیت خاص چهره در انتقال عواطف و حسب ‌حال، این مرکزیت تا کنون هرگز به‌کلی رنگ نباخته است، اما از قرن بیستم به بعد، تمرکز خودنگاره‌ها پیوسته بیش از پیش از چهره به بدن منتقل شد که فردی کردن و به یادسپردنش دشوارتر است. از خودبیگانگی مدرن و جدال هنرمندان با بحران‌های عاطفی‌شان در سلف‌پرتره‌های هنرمندان مدرنی چون ون‌گوگ، ادوارد مونک، و فریدا کالو هویداست.

در عصر پست‌مدرن خودنگاره دستخوش چندپارگی، استحاله و زمان‌پریشی می‌شود و از روایت و  واقعیت پیوند می‌گسلد، یا اشارات آن به زندگی و تجربۀ هنرمند مبهم و نامتعین می‌ماند. خودنگارۀ معاصر تصویری است نسبت‌بنیاد، فاقد هسته یا ذات، سیال و شکل‌پذیر، و درآمیخته با بی‌شمار ارجاع دیگر، که راه بردن به اطلاعات واقعی و معنادار از سوژه از طریق آن ممکن نیست.

در عالم هنر امروز، عکاسی، مجسمه، و ویدیو انحصار نقاشی را در خودنگاره می‌شکنند و در هنر اجرا خویشتن عملاً با خودنگاره یکی می‌شود. بدینسان گسترۀ این تجربه وسعت بسیار می‌یابد، اما تعدد زبان تصویری و اشباع با تصاویر رسانه‌ای، خودنگاره معاصر را در وضعیت تزلزل، فقدان عمق، و از دست رفتن هویت قرار می‌دهد.

هر خودنگاره رویارویی با مرگ است اما تسکینی هم هست در برابر قطعیت و سهمگینی مرگ؛ چرا که چشم‌داشتی هست به ماندگاری تصویر، و امیدی نهفته در هر کنش خلاق. گرچه سلف پرتره معاصر، به خلاف گذشته متمرکز بر چهره و ویژگی‌های قیافه‌شناسی نیست، هنرمندانی چون جنی ساویل، لوسین فروید و فرانسیس در سراسر عمر بر تصویر خویشتن تامل کرده‌، هیچ گاه مسئلۀ بغرنج تصویرکردن خود را کنار نگذاشته‌اند.

خودنگاره از آنجا که بیان و بازنمود خویشتن هنرمند است، می‌تواند در جایگاه قوی‌ترین بیانیه‌های سیاسی و اجتماعی حاضر شود. در این دوره به کاوش در نقش‌ها و نمودهای مختلف خودنگاره می‌‌پردازیم و مفاهیم کلی، خاستگاه‌ها، انواع، و کارکردهای این ژانر مؤثر را بررسی خواهیم کرد.